1. Φυτά του τόπου μας (α) - Η ελιά

 

Η ελιά καλλιεργείται στη χώρα μας 

από τα αρχαία χρόνια. 

Απολιθωμένα φύλλα ελιάς που βρέθηκαν σε διάφορες περιοχές γύρω από τη Μεσόγειο  αποδεικνύουν την ύπαρξη και την εξάπλωση του δένδρου από τη νεολιθική εποχή.

Η ελιά είναι δέντρο αειθαλές , δηλαδή κρατάει τα φύλλα του όλο τον χρόνο. 

Χρειάζεται φως , μπορεί να φυτρώσει σε κάθε έδαφος και δε χρειάζεται πολλή περιποίηση.

Λέει η ελιά στον αφέντη της:

"Φρόντισε με να σε θρέψω.

Πότισε με να σε πλουτίσω"

( παροιμία από τη Μεσόγειο)

Τα φύλλα της είναι μικρά και τα έχει αντίθετα το ένα από το άλλο.

Η πάνω επιφάνεια έχει χρώμα ανοιχτό πράσινο ενώ η κάτω προς το ασημί.

Τα άνθη της είναι λευκά.

Ο καρπός ωριμάζει τον Νοέμβριο ή τον Δεκέμβριο. 

Τότε αρχίζει η συγκομιδή του.

Οι καλλιεργητές απλώνουν δίχτυα ή πανιά κάτω από τα δέντρα και χτυπούν με ραβδιά τα κλαδιά (ράβδισμα), για να πέσουν οι καρποί. 

Σε κάποιες περιοχές αφήνουν τους καρπούς στα δέντρα μέχρι να ωριμάσουν και να πέσουν μόνοι τους.
 

Οι καρποί τοποθετούνται σε τσουβάλια 

που μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο, όπου βγαίνει το ελαιόλαδο, το πιο υγιεινό λάδι.

Το αρχαιότερο ελαιοτριβείο  που έχει βρεθεί στη χώρα μας χρονολογείται στο 4.000 πΧ.

Το λάδι , κατά τον Όμηρο, ονομάζεται υγρό χρυσάφι, γιατί είναι ένα πολύτιμο δώρο της φύσης και αποτελεί θαυματουργή πηγή θρεπτικών συστατικών για τον άνθρωπο.

Ανάλογα με την ποικιλία της ελιάς, ο καρπός της  έχει  διαφορετικό σχήμα.

Άλλες ελιές καλλιεργούνται για τον καρπό ( βρώσιμες ) 

και άλλες για το λάδι .

Το λάδι της ελιάς το χρησιμοποιείται επίσης 

➤για φωτισμό (λιχνάρια, καντήλια)

➤για καλλωπισμό και την υγιεινή του σώματος

➤ως βάση για την κατασκευή του σαπουνιού. 

➤ως συστατικό πολλών καλλυντικών προϊόντων.  

➤για θεραπευτικούς σκοπούς

Ελαιώνες υπάρχουν κυρίως στα παραθαλάσσια μέρη και στα νησιά.

 Η Κρήτη, η Μυτιλήνη, η Καλαμάτα, η Άμφισσα και άλλες περιοχές φημίζονται για τους ελαιώνες τους. 

. 

Η αρχαιότερη ελιά του κόσμου βρίσκεται στο χωριό Βούβες , στα Χανιά. 

Χρονολογείται ότι είναι περίπου 2.500- 5.000 ετών.

Τοιχογραφία από το ανάκτορο της Κνωσού
που παριστάνει κλαδί ελιάς.

Στην Κρήτη οι ανασκαφές που έγιναν μας πληροφορούν ότι στην περιοχή καλλιεργούνταν η ελιά από το 2000 π.Χ.

      Μυθολογία- Ιστορία

Η θεά Αθηνά πρόσφερε στην ανθρωπότητα ένα ελαιόδεντρο ως σύμβολο ειρήνης, σοφίας, γονιμότητας, γαλήνης και ευημερίας.

  

Η ιερή ελιά στην Ακρόπολη κάηκε, αλλά μέσα σε μια νύχτα βλάστησε.

Από τότε η ελιά συμβολίζει τη γονιμότητα.

Οι ομηρικοί ήρωες πρόσφεραν σπονδές στους νεκρούς με κρασί, λάδι και μέλι.

Οι αθλητές στην παλαίστρα άλειφαν το σώμα τους με λάδι πριν την πάλη και το τρέξιμο. 

Μ’ αυτό προθέρμαιναν τους μυς, προστατεύονταν  από το κρύο, τον ήλιο, τα εγκαύματα και απέφευγαν  τις λαβές  των αντιπάλων.

Στους Ολυμπιακούς αγώνες, οι αρχαίοι Έλληνες στεφάνωναν τους νικητές με «κότινο» φτιαγμένο από κλαδί ελιάς.

                                                                            Η ελιά στη Θρησκεία μας

O Νώε έστειλε ένα περιστέρι να βρει γη μετά τον Κατακλυσμό κι εκείνο επέστρεψε με ένα κλαδί ελιάς στο ράμφος του. Έτσι ήρθε η ελπίδα για έναν κόσμο ειρηνικό και δίκαιο.

Η ελιά θεωρείται και ιερό δέντρο, γιατί κάτω απ’ αυτό, στο «Όρος των Ελαιών», ο Ιησούς πέρασε τη νύχτα προτού σταυρωθεί.

Με λάδι ελιάς αλείφεται το μωρό στο μυστήριο της βάπτισης ενώ είναι σημαντικός ο ρόλος του στο μυστήριο του Ευχέλαιου.