7. Ορυκτοί άνθρακες: ένα πολύτιμο στερεό

Οι ορυκτοί άνθρακες, ή αλλιώς γαιάνθρακες, βρίσκονται στο υπέδαφος.

Σχηματίστηκαν εκεί πριν από πολλά εκατομμύρια χρόνια από φυτά, που καταπλακώθηκαν από στρώματα εδάφους μετά από φυσικές καταστροφές, π.χ. σεισμοί.

Εξαιτίας της υψηλής θερμοκρασίας που επικρατεί στο εσωτερικό της Γης, το ξύλο απανθρακώθηκε.        

 ⏪ απανθράκωση = η μεταβολή ενός σώματος σε κάρβουνα και στάχτη ⏩ 

Οι ορυκτοί άνθρακες έχουν πολλές διαφορετικές μορφές.




Α. Οι άμορφοι άνθρακες

Οι άμορφοι άνθρακες αποτελούν την πιο συνηθισμένη μορφή ορυκτών ανθράκων.

Ονομάζονται έτσι, γιατί η διάταξη των ατόμων του άνθρακα που τους αποτελούν είναι τυχαία, δεν έχει συγκεκριμένη μορφή.








Χρησιμεύουν κυρίως ως καύσιμα.
Τα κοιτάσματα των άμορφων ορυκτών ανθράκων περιέχουν, εκτός από άνθρακα, νερό και διάφορα άλλα συστατικά.
Η σύστασή τους εξαρτάται
➤ από τον χρόνο που παρέμειναν θαμμένα στο υπέδαφος
➤ καθώς και από τις συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης.





Ανάλογα με την περιεκτικότητα σε άνθρακα διακρίνουμε τέσσερις κύριες κατηγορίες ορυκτών ανθράκων:

• την τύρφη 

( περιεκτικότητα σε καθαρό   άνθρακα λιγότερη από 50% )

•  τον λιγνίτη

( περιεκτικότητα σε καθαρό άνθρακα λιγότερη από 50%- 70%

• τον λιθάνθρακα

( περιεκτικότητα σε καθαρό άνθρακα λιγότερη από 70%-90% )

• και τον ανθρακίτη

(περιεκτικότητα σε καθαρό άνθρακα μεγαλύτερη από 90%)

Όσο μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε άνθρακα έχει ένας γαιάνθρακας, τόσο μεγαλύτερη ενέργεια αποδίδει κατά την καύση.
Οι ορυκτοί άνθρακες μας δίνουν χρήσιμη ενέργεια, για να ζεσταθούμε και να κινήσουμε τις μηχανές πολλών εργοστασίων.













Στη χώρα μας υπάρχουν μεγάλα αποθέματα λιγνίτη στην Κομοτηνή, στη Δράμα, στην Πτολεμαΐδα, στη Φλώρινα,  στην Ελασσόνα, στη Μεγαλόπολη, στις Σέρρες και στη Ρόδο.











Β. Οι κρυσταλλικοί άνθρακες 

Στους κρυσταλλικούς άνθρακες  η διάταξη των μορίων  είναι συγκεκριμένη.

Κρυσταλλικοί άνθρακες είναι

• ο γραφίτης ( μολύβι )

• και το διαμάντι  

 που είναι το πιο σκληρό υλικό στη φύση και πολύτιμο, ανάλογο βέβαια με την καθαρότητα, το χρώμα, τη μάζα και το κόψιμό του.















Τα κοιτάσματα ορυκτού άνθρακα μπορεί να είναι επιφανειακά ή υπόγεια.






Επιφανειακά ονομάζονται τα κοιτάσματα που βρίσκονται μέχρι 30 μέτρα από την επιφάνεια της Γης.
Τα κοιτάσματα αυτά αποτελούνται συνήθως από λιγνίτη.

Για την εξόρυξη των επιφανειακών κοιτασμάτων απομακρύνεται αρχικά το χώμα και τα πετρώματα, για να αποκαλυφθούν τα στρώματα του άνθρακα, που βρίσκονται από κάτω.
Στη συνέχεια γίνεται η συλλογή του ορυκτού άνθρακα και η μεταφορά του με ταινιόδρομους ή με φορτηγά








στα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια της ΔΕΗ.
Βρίσκονται κοντά σε περιοχές με κοιτάσματα λιγνίτη, για να έχει μικρό κόστος η μεταφορά τους σε αυτά.

 Η εξόρυξη των υπόγειων κοιτασμάτων είναι πολύ πιο δύσκολη και δαπανηρή.
Για την εξόρυξη των υπόγειων κοιτασμάτων είναι αναγκαία η κατασκευή ειδικών εγκαταστάσεων, των ορυχείων.










Τα υπόγεια ορυχεία φτάνουν σε βάθος 200-300 μέτρων, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις, όπου ο άνθρακας συλλέγεται από βάθος 1.000 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της Γης.

Η κυκλοφορία στο ορυχείο γίνεται μέσα από ένα σύστημα στοών και ανελκυστήρων, ενώ για τη μεταφορά του ορυκτού άνθρακα χρησιμοποιούνται βαγονέτα, που κινούνται πάνω σε ειδικές ράγες



















Οι ανθρακωρύχοι δουλεύουν σε πολύ δύσκολες συνθήκες χωρίς φυσικό φωτισμό, χωρίς επαρκή αερισμό και με πολλή υγρασία που τους προκαλεί πολλά αναπνευστικά προβλήματα.

















Όταν περιμένουμε να ανακαλύψουμε κάτι πολύτιμο και η αξία του αποδεικνύεται πολύ μικρότερη από την αναμενόμενη, χρησιμοποιούμε την έκφραση

« άνθρακες ο θησαυρός »