Οι βαθμοί των επιθέτων και των επιρρημάτων

Τα επίθετα και τους βαθμούς των επιθέτων τα χρησιμοποιούμε κάθε μέρα στο λόγο μας.

Οι βαθμοί του επιθέτου είναι τρεις:  

  ➤ ο θετικός, 

  ➤ο συγκριτικός και

  ➤ ο υπερθετικός.

Ο συγκριτικός και ο υπερθετικός βαθμός ενός επιθέτου ονομάζονται  

παραθετικά του επιθέτου.

Θετικός Βαθμός Επιθέτων

                             '' Ο Γιάννης είναι ψηλός.''

Το επίθετο « ψηλός » φανερώνει ότι ο Γιάννης έχει απλώς μια ιδιότητα, ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα (το ύψος), 

χωρίς να γίνεται σύγκριση με άλλο πρόσωπο.

Συγκριτικός Βαθμός Επιθέτων

 '' Η Μαίρη είναι ψηλότερη ή πιο ψηλή από την Ελπίδα.''

Το επίθετο « ψηλότερη ή πιο ψηλή » φανερώνει ότι η Μαίρη έχει το γνώρισμα ή την ιδιότητα του ύψους σε μεγαλύτερο βαθμό από την Ελπίδα.

• Στο συγκριτικό βαθμό γίνεται μια σύγκριση ανάμεσα σε δυο πράγματα.
• Το επίθετο στο συγκριτικό βαθμό μας δείχνει ότι το ένα από τα δυο προϊόντα έχει την ιδιότητα σε μεγαλύτερο βαθμό.

Για να συγκρίνουμε λοιπόν δύο ουσιαστικά υπάρχουν δύο τρόποι:

1ος  τρόπος:

• Προσθέτουμε στο επίθετο την κατάληξη -ότερος, -ότερη, ότερο ή -ύτερος, -ύτερη, -ύτερο και βάζουμε δίπλα του τη λέξη « από ».

π.χ.:




Ο Κωνσταντίνος είναι ψηλότερος από τον Παναγιώτη.













2ος τρόπος:

• Χρησιμοποιούμε το επίθετο όπως είναι, χωρίς να το αλλάξουμε, αλλά πριν από αυτό βάζουμε το επίρρημα « πιο ».

π.χ.:

Η Μαρία είναι πιο ψηλή από την Δάφνη.

Υπερθετικός Βαθμός Επιθέτων

''Ο Γιάννης είναι ο ψηλότερος (ή ο πιο ψηλός) από τις αδερφές του.''

 ''Ο Γιάννης είναι ψηλότατος.''

Οι τύποι «ο ψηλότερος ή ο πιο ψηλός », «ψηλότατος» φανερώνουν ότι ο Γιάννης έχει μια ιδιότητα, το ύψος, σε πολύ μεγάλο βαθμό ή στο μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με τους φίλους του.

Όταν λοιπόν το επίθετο φανερώνει ότι ένα ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα στον πιο μεγάλο βαθμό, 

λέγεται επίθετο υπερθετικού βαθμού.

 Συγκρίνουμε δηλαδή ένα πράγμα με όλα τα ομοειδή πράγματα.

Ο υπερθετικός μπορεί να σχηματιστεί με δύο τρόπους:

• μονολεκτικά , δηλαδή με μία λέξη .

ή

• περιφραστικά , δηλαδή με περισσότερες από μια λέξεις.

1ος  τρόπος:

• Μονολεκτικά: 

Aπόλυτος υπερθετικός βαθμός

Προσθέτουμε στο θέμα του θετικού βαθμού τις καταλήξεις:

-ότατος, -ότατη, -ότατο (στα επίθετα σε -ος)

πχ: 

ωραιότατος, ωραιότατη, ωραιότατο

φρεσκότατος, φρεσκότατη, φρεσκότατο













-ύτατος, -ύτατη, -ύτατο (στα επίθετα σε -ύς)

πχ:

βαρύτερος, βαρύτερη. βαρύτατο

φαρδύτατος, φαρδύτατη, φαρδύτατο

-έστατος, έστατη, -έστατο (στα επίθετα σε -ης)

πχ: 

υγιέστατος, υγιέστατη, υγιέστατο

επιεικέστατος, επιεικέστατη, επιεικέστατο

2ος  τρόπος:

• Περιφραστικά:

 Σχετικός υπερθετικός βαθμός

Βάζουμε το άρθρο ο, η, το μπροστά από το μονολεκτικό ή περιφραστικό συγκριτικό.                π.χ:

ο μικρότερος ή ο πιο μικρός

ζωηρότερες ή οι πιο ζωηρές

  

 Δεν σχηματίζουν παραθετικά όσα επίθετα δηλώνουν:

•        ύλη 

πήλινος, γυάλινος, μάλλινος, ξύλινος, ασημένιος κ.λπ.

•       καταγωγή ή συγγένεια 

 κρητικός, ζακυνθινός, προγονικός, αδελφικός, πατρικός κ.λπ.

•        τόπο 

βουνίσιος, καμπίσιος, στεριανός, θαλασσινός κ.λπ.

•        χρόνο 

 αυριανός, χθεσινός, καθημερινός, τωρινός, σημερινός, χειμωνιάτικος, καλοκαιρινός κ.λπ.

•        κατάσταση που δεν αλλάζει

 πρωτότοκος, δευτερότοκος κ.λπ.

Αλλά και κάποια παράγωγα 

• με πρόθημα το στερητικό  α- ή ξε- , 

 άγνωστος, ξεκούρδιστος κ.λπ.

ή 

• με κάποια παραγωγικά επιθήματα  -άρης   -ούρης,

ζηλιάρης , λιγούρης κ.λπ.